Mabel Loza é unha das voces máis destacadas do panorama investigador de Galicia. Dirixe o grupo de investigación Biofarma, centrado no desenvolvemento de proxectos de I+D+i nas fases temperás do descubrimento de medicamentos, sendo un referente en España neste eido. No seu labor como profesional destaca a súa visión global dos programas orientados desde o principio ás necesidades do doente e creando pontes público-privadas que permitan acadalas.

Cales son as principais liñas de investigación do grupo Biofarma?

O noso grupo de investigación Biofarma/Innopharma da USC, de altas capacidades de cribado de fármacos do ERIC EU-OPENSCREEN, centra a súa investigación en farmacoloxía traslacional aplicada ao descubrimento temperán de fármacos e a saúde humana. Inclúe:

- Identificación e validación de dianas terapéuticas: A identificación de novas dianas farmacolóxicas é unha necesidade para a procura de novas terapias máis eficaces e seguras.

- Desenvolvemento de modelos in vitro traslacionais: Unha das causas do fracaso de moitos compostos cando chegan a fases clínicas é a falta de traslacionalidade dos ensaios farmacolóxicos.

- Xestión de coleccións de compostos candidatos a fármacos: Esta actividade garante a integridade dos compostos que conforman a quimioteca.

- Miniaturización e automatización de ensaios: Unha das fases iniciais de descubrimento de fármacos é a identificación de hits, na que a miúdo se fai necesario estudar quimiotecas de miles de compostos para identificar os que presentan actividade sobre a diana ou o fenotipo, e que sirvan de punto de partida para un posterior desenvolvemento químico que optimice as súas propiedades de eficacia e de seguridade.

- Identificación de hits: A procura de puntos de partida químicos en programas de descubrimento de fármacos, require da execución de campañas de cribado de alto rendemento (HTS) utilizando ensaios automatizados e miniaturizados.

- Deseño e execución de ensaios de cribado ata candidato a estudos preclínicos: O grupo Biofarma e a plataforma Innopharma contan cunha ampla experiencia no desenvolvemento de ensaios de cribado preclínico que permitan avanzar novos compostos ata candidatos a estudos preclínicos regulatorios.

- Identificación de biomarcadores de diagnóstico e prognóstico de patoloxías e de resposta a tratamento: A medicina de precisión conduce á continua procura de marcadores que permitan un diagnóstico máis preciso da patoloxía, a estratificación de pacientes e a predición da resposta terapéutica dos pacientes.

- Desenvolvemento de marcadores de target engagement: Un punto clave para a aprobación dun fármaco por axencias reguladoras é contar cunha medida que permita atribuír o efecto terapéutico dun novo fármaco á súa interacción coa diana farmacolóxica, coñecido como target engagement.

Que tipos de fármacos desenvolven?

Enfocámonos no desenvolvemento de fármacos de baixo peso molecular conectando directamente todas as fases do proceso de descubrimento de fármacos ata que chegan a ensaios clínicos con pacientes. Somos un grupo multidisciplinar e de traxectoria científica consolidada en I+D intensivo e chegamos en 17 ocasións a ensaios clínicos con novos fármacos en colaboracións público-privadas.

No camiño da investigación realizada na universidade ao mercado, cales cre que son as claves do éxito na transferencia de coñecemento?

Desde a nosa experiencia as claves son os equipos multidisciplinares enfocados nunha folla de ruta xestionada en base a fitos e a un cronograma.

Por iso, desenvolvemos unha metodoloxía de traballo nos nosos programas de I+D xestionada desta maneira orientada a proxectos disruptivos de investigación académica en fases temperás de desenvolvemento de fármacos que están gobernados por fitos a curto prazo (experimentos de "go/non-go"), fixados nunha folla de ruta que se decide en colaboración co investigador principal e compañías farmacéuticas.

Outro elemento é a colaboración público-privada, incorporar desde o inicio do proceso a compañías farmacéuticas e traballar conxuntamente cos investigadores académicos, poñendo sempre o foco nas necesidades dos pacientes.

Todo iso permítenos acurtar os prazos en máis dun 60% neste longo proceso de descubrimento de fármacos ata os ensaios clínicos.

A Xunta impulsa instrumentos de colaboración público-privada como as Unidades Mixtas de Investigación. Que achega a estreita colaboración entre ciencia e empresa?

As UMis favorecen a colaboración entre os organismos de investigación e o tecido empresarial para desenvolver de forma conxunta e coordinada actividades de investigación, desenvolvemento e innovación aliñadas con obxectivos estratéxicos. Parécenos un modelo de éxito e de feito nós traballamos en Public Private Partnership (PPP) con el tanto nas convocatorias da Xunta de Galicia como en estruturas independentes, pero co mesmo formato.

Do mesmo xeito, outro instrumento innovador e pioneiro que permite acurtar os tempos e facer procesos máis eficientes son as Business Factories. No noso caso colaboramos coa Fundación Kaertor e varias compañías farmacéuticas e asociacións de pacientes na Business Factory Medicines.

Como valora a situación actual do sector biotecnolóxico galego?

Como unha situación de crecemento óptimo con grandes oportunidades polos proxectos pioneiros que se están levando a cabo, tanto no ámbito público como no privado, e especialmente na colaboración público-privada. Galicia tamén está no Plan Complementario de Biotecnoloxía Aplicada á Saúde como unha das 7 comunidades estratéxicas nesta área en España.

A biotecnoloxía é clave para responder aos retos e oportunidades enmarcados na Estratexia de Especialización Intelixente (RIS3) Galicia. Que oportunidades se abren para as ciencias da vida e o seu impacto no benestar e na saúde das persoas?

As posibilidades que se abren á Biotecnoloxía nos avances no medio e curto prazo supoñen unha revolución na saúde e o benestar das persoas, moi ben enmarcados na estratexia RIS3 de Galicia.